هر ساله میلیون‌ها تن پلاستیک به اقیانوس‌ها راه می‌یابد و دانشمندان برای حفاظت از حیات دریایی به دنبال درک مسیر حرکت و توزیع این آلودگی در اعماق آب‌ها هستند. برای اولین بار، محققان موفق شده‌اند میزان پلاستیک انباشته شده در کف اقیانوس‌ها را تخمین بزنند. این ذرات پلاستیکی پس از رسیدن به بستر دریا، به تکه‌های کوچکتری خرد شده و با رسوبات کف اقیانوس مخلوط می‌شوند.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که کف اقیانوس‌ها به یک گورستان عظیم پلاستیکی تبدیل شده است. بر اساس این تحقیقات، بین 3 تا 11 میلیون تن پلاستیک در اعماق دریاها مدفون شده است. این مقدار بسیار بیشتر از پلاستیک‌هایی است که در سطح آب شناورند و تخمین زده می‌شود تا 100 برابر بیشتر از آنها باشد. دلیل این امر آن است که سطح اقیانوس تنها یک ایستگاه موقت برای زباله‌های پلاستیکی است و در نهایت، این مواد به صورت دائمی در بستر دریاها ته نشین می‌شوند.
پلاستیک و آلودگی دریا، سلامت آبزیان و در نهایت سلامت انسان را تهدید می‌کند. ماهی فروشی آنلاین رهنما با ارائه محصولات دریایی تازه و بسته‌بندی‌های سازگار با محیط زیست، به شما کمک می‌کند تا هم از ماهی‌های سالم لذت ببرید و هم به حفظ محیط زیست کمک کنید.
بحران پلاستیک: از تولید تا تخریب محیط زیست
پلاستیک، یک محصول نفتی با کاربردهای گسترده از بسته‌بندی تا صنایع پیشرفته، به دلیل تولید انبوه و قیمت پایین، به طور گسترده‌ای در زندگی روزمره ما نفوذ کرده است. تولید سالانه بیش از 300 میلیون تن پلاستیک، به ویژه برای محصولات یک‌بار مصرف، نشان از وابستگی شدید ما به این ماده دارد. با این حال، این وابستگی به بهای آلودگی شدید محیط زیست و تهدید حیات وحش تمام می‌شود. پلاستیک‌های غیرقابل تجزیه، برای قرن‌ها در طبیعت باقی می‌مانند و به خاک، آب و هوا آسیب می‌رسانند.
هر ساله، حداقل 14 میلیون تن پلاستیک به اقیانوس‌ها ریخته می‌شود و این مقدار رو به افزایش است. پلاستیک اکنون به عنوان اصلی‌ترین آلوده‌کننده اقیانوس‌ها شناخته می‌شود و 80 درصد از کل زباله‌های دریایی را تشکیل می‌دهد. این بحران نه تنها سواحل همه قاره‌ها را آلوده کرده، بلکه در مقاصد گردشگری محبوب نیز به وفور دیده می‌شود و زیبایی طبیعی سواحل را به خطر انداخته است.
بسیاری از کشورهای جهان به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب برای مدیریت صحیح زباله، با بحران زیست‌محیطی شدیدی دست و پنجه نرم می‌کنند. فقدان سیستم‌های کارآمد جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت زباله‌ها، همراه با روش‌های غیراصولی مانند دفن و سوزاندن، موجب شده است تا حجم عظیمی از زباله‌ها به ویژه پلاستیک‌ها، وارد رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها شوند و اکوسیستم‌های آبی را به شدت آلوده کنند.
مطالعه بیشتر: خرید ماهی قزل آلا تازه و صید روز
چرا آلودگی آب های دریا مسئله‌ای مهم است؟
پلاستیک و آلودگی دریا، یک بحران جهانی است که ابعاد گسترده‌ای از زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از تخریب زیستگاه‌های دریایی و انقراض گونه‌های آبزی گرفته تا تهدید سلامت انسان و اقتصاد جوامع ساحلی، پیامدهای این معضل محیط زیستی بسیار جدی است. از طرفی، حضور پلاستیک در محیط زیست به تغییرات آب و هوایی نیز دامن می‌زند و چرخه طبیعی اکوسیستم‌ها را مختل می‌کند.
پیامدهای زیست‌محیطی بر اکوسیستم های دریایی
بسیاری از گونه‌های دریایی از جمله پرندگان، نهنگ‌ها، ماهی‌ها و لاک‌پشت‌ها به دلیل شباهت زباله‌های پلاستیکی با طعمه، آنها را می‌بلعند. این امر منجر به عواقب فاجعه‌باری همچون خفگی، درهم‌تنیدگی و پر شدن شکم از پلاستیک می‌شود که در نهایت باعث مرگ از گرسنگی می‌شود. علاوه بر این، عفونت، کاهش توانایی شنا و آسیب‌های داخلی از دیگر عوارض بلعیدن پلاستیک توسط موجودات دریایی است.
تأثیر بر تغذیه و سلامت انسان
میکروپلاستیک‌ها، ذرات ریز پلاستیکی، به طور گسترده‌ای در محیط زیست نفوذ کرده‌اند و در منابع آبی مانند آب لوله کشی، نوشیدنی‌ها و حتی نمک یافت می‌شوند. این ذرات ریز حتی در دورترین نقاط کره زمین، مانند قطب شمال، شناسایی شده‌اند.
نگرانی اصلی در مورد میکروپلاستیک‌ها، مواد شیمیایی سمی موجود در آن‌هاست که با اختلالات رشد، تولید مثل، عصبی و ایمنی در انسان و حیوانات مرتبط هستند. برخی از این مواد شیمیایی نیز خاصیت سرطان‌زایی دارند. اخیراً، کشف میکروپلاستیک‌ها در جفت انسان، زنگ خطری جدی برای سلامت انسان به صدا درآورده و نشان‌دهنده نفوذ این آلودگی‌ها به عمق بافت‌های بدن است.
زباله‌های پلاستیکی علاوه بر خطرات فیزیکی مانند گیر افتادن و خفگی، به عنوان جاذب آلاینده‌های سمی در محیط‌های آبی عمل می‌کنند. این آلاینده‌ها با گذشت زمان بر سطح پلاستیک‌ها تجمع یافته و هنگام بلعیده شدن توسط جانوران دریایی وارد زنجیره غذایی می‌شوند. در نتیجه، این مواد سمی در بدن موجودات دریایی انباشته شده و از طریق مصرف غذاهای دریایی به بدن انسان نیز منتقل می‌شوند که می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت باشد.
مطالعه بیشتر: خواص ماهی قزل آلا برای بدن و ذهن
تأثیر بر صنعت گردشگری
زباله‌های پلاستیکی نه تنها زیبایی بصری مناطق گردشگری را مخدوش کرده و به کاهش درآمد حاصل از این صنعت منجر می‌شوند، بلکه هزینه‌های گزافی را برای پاکسازی محیط تحمیل می‌کنند. تجمع این زباله‌ها در سواحل، اثرات زیان‌باری بر اقتصاد، حیات وحش و سلامت انسان دارد. این آلودگی نه تنها به محیط زیست آسیب می‌رساند، بلکه به طور مستقیم بر معیشت جوامع ساحلی و رفاه عمومی تأثیرگذار است.
تأثیر بر تغییرات اقلیمی
تولید پلاستیک، به ویژه هنگامی که به صورت نادرست مدیریت می‌شود، نقش قابل توجهی در تغییرات آب و هوایی دارد. فرآیند تولید پلاستیک به انرژی فسیلی وابسته است و در نتیجه منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود. علاوه بر این، دفع نادرست زباله‌های پلاستیکی از طریق سوزاندن یا دفن در محل‌های دفن زباله، مقادیر قابل توجهی دی‌اکسید کربن و متان را وارد جو می‌کند.
این گازها به عنوان گازهای گلخانه‌ای عمل کرده و به گرم شدن کره زمین کمک می‌کنند. با توجه به این واقعیت، دستور کار 2030 سازمان ملل برای توسعه پایدار، به درستی بر اهمیت حفاظت از اقیانوس‌ها و کاهش آلودگی دریایی ناشی از پلاستیک تأکید کرده است. این دستور کار، جامعه جهانی را به اقداماتی فرا می‌خواند که بتواند چرخه تولید و دفع پلاستیک را به سمت پایدارتر سوق دهد.
راه کارهای مقابله با مشکلات پلاستیک و آلودگی دریا چیست؟
برای مقابله موثر با پلاستیک و آلودگی دریا، تقویت و پایبندی به چارچوب‌های قانونی بین‌المللی از جمله کنوانسیون لندن (1972)، پروتکل‌های لندن (1996) و پروتکل مارپل (1978) ضروری است. همچنین، دولت‌ها در سطح منطقه‌ای و ملی باید با بررسی و اجرای قوانین مربوط به مسئولیت تولیدکنندگان پلاستیک، گامی مهم در جهت کاهش این معضل بردارند. این رویکرد نه تنها از نظر زیست‌محیطی بلکه از نظر اقتصادی نیز به عنوان یک راهکار نوآورانه و کم‌هزینه مطرح می‌شود.
برای کاهش چشمگیر ضایعات پلاستیک و آلودگی دریا، همکاری همه‌جانبه‌ای میان دولت‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و صنایع ضروری است. این همکاری باید بر طراحی مجدد محصولات، بهبود فرآیند تولید و همچنین تغییر رویکرد مصرف‌کنندگان به سمت الگوهای پایدارتر متمرکز شود. در این راستا، نیازمندیم تا کل چرخه عمر محصولات پلاستیکی، از مرحله طراحی تا تولید و مصرف و نهایتاً دفع، مورد بازبینی قرار گیرد. برای دستیابی به این هدف، افزایش بودجه تحقیقات و نوآوری امری حیاتی است تا بتوانیم با ارائه راهکارهای مبتنی بر شواهد علمی، چالش آلودگی پلاستیک را به طور مؤثر مدیریت کنیم. این راهکارها شامل توسعه فناوری‌های نوین، تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و تدوین سیاست‌های مناسب در سطح ملی و بین‌المللی می‌شود.
سوالات متداول در مورد پلاستیک و آلودگی دریا
پلاستیک چگونه به محیط زیست آسیب می‌زند؟
پلاستیک ماده‌ای است که به راحتی تجزیه نمی‌شود و می‌تواند برای مدت طولانی در محیط باقی بماند. این ویژگی موجب آلودگی در هوا، آب و خاک می‌گردد. علاوه بر این، پلاستیک می‌تواند به حیات وحش آسیب جدی وارد کند.
چگونه پلاستیک باعث آلودگی هوا می‌شود؟
در فرآیند تولید، حمل و نقل و دفع پلاستیک، آلاینده‌هایی به هوا آزاد می‌شوند که این آلاینده‌ها می‌توانند مشکلاتی همچون بیماری‌های تنفسی، مشکلات قلبی و عروقی، و حتی سرطان ایجاد کنند.
چگونه پلاستیک باعث آلودگی منابع آب می‌شود؟
پلاستیک ممکن است وارد رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها شود و باعث آلودگی منابع آب شرب گردد. این آلودگی می‌تواند منجر به مرگ حیوانات و اختلال در زنجیره غذایی شود.
چگونه پلاستیک به آلودگی خاک دامن می‌زند؟
پلاستیک ممکن است به خاک نفوذ کرده و آن را آلوده کند. این آلودگی می‌تواند مانع از رشد گیاهان شده و به منابع آب زیرزمینی آسیب وارد کند.
پلاستیک چگونه به حیات وحش آسیب می‌زند؟
حیوانات ممکن است پلاستیک را به اشتباه به عنوان غذا مصرف کنند، که می‌تواند منجر به خفگی، مسمومیت یا مرگ آنها شود. علاوه بر این، پلاستیک ممکن است به بدن حیوانات بچسبد و آسیب‌های جسمی به آنها وارد کند.
